Anadolu isgal altindaydi. Mustafa Kemal, 19 Mayis 1919'da Samsun'a adim atti, kurtulus atesini yakti. Zafer üstüne zafer kazandi. Bir yandan da Cumhuriyet'e giden yolun taslarini dösedi. Bunun ilk adimi ise 23 Nisan 1920'de TBMM'nin açilisi oldu. Yeni bir anayasa hazirlandi. 1923'te ise sira; Cumhuriyet'in ilan edilmesine gelmisti.
CUMHURİYET MÜJDESİ
Tarih: 28 Ekim 1923… Türkiye Devleti, bir hükümet kriziyle karsi karsiyaydi. Mustafa Kemal, İsmet İnönü, Fethi Okyar ve Kazim Özalp'i Çankaya Köskü'nde yemege davet etti. “Efendiler, yarin Cumhuriyet'i ilan ediyoruz” dedi. Yemekten sonra İsmet İnönü ve Mustafa Kemal sabaha kadar Meclis'e sunulacak taslak üzerinde çalisti. İki arkadas, Cumhuriyet için bas basa vermislerdi.
O gece Türkiye'nin kaderi ve yönetim biçimi sekillendi… Atatürk, metnin ilk maddesine sunu yazdi: “Türkiye Devleti'nin hükümet sekli Cumhuriyet'tir.” Cumhuriyetin ilanina artik sadece saatler vardi
.
YAsASIN NİDALARI
Tarih: 29 Ekim 1923… Meclis, saat 18.00'de toplandi. Genel Kurul siralarinda 158 milletvekili oturuyordu. İnönü, Meclis'e Anayasa'nin birinci maddesinin degistirilmesi teklifini sundu. Bu öneri, Genel Kurul'da büyük tartismalara neden oldu. Kanun teklifi oy birligiyle kabul edildi. Bütün milletvekilleri ayaga firlayip dualar esliginde üç kez “Yasasin Cumhuriyet” diye bagirdi… Falih Rifki Atay, o anda Meclis'te yasanan heyecani söyle anlatti: “Oylamada yanimda bulunan Osmanli'nin dahiliye vekili Hazim Bey'i hatirliyorum. ‘Kabul edenler' diye sorulunca iki elini birden kaldirdi.”
ALKIsLAR SALONU İNLETTİ
Saat 20:45'te Cumhuriyet ilan edilmisti. Sira Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk Cumhurbaskani'ni seçmeye gelmisti. Kapali oylama yapildi. Aslinda aday da yoktu. Oturuma katilan 158 milletvekilinin aklinda tek bir isim vardi: Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk… Oylama sonrasi, Atatürk 158 oyla Cumhurbaskani seçildi. Alkislar arasinda kürsüye çikan Atatürk, su konusmayi yapti: “Sözlerini söyle bitirdi: Daima milletin sevgi ve güvenine dayanarak hep birlikte ileri gidecegiz. Türkiye Cumhuriyeti mutlu, basarili ve galip olacaktir.” Dualar okundu, oturum sona erdi…
MİLLETİN BÜYÜK COsKUSU
Disarida ise cosku sürüyordu. Saat 22:00 olmustu… Meclis'in önünde toplanan vatandaslar Mustafa Kemal'i büyük sevgi gösterisiyle karsiladi. Yurdun dört bir yaninda 101 pare top atisi yapildi. Bagimsizligin simgesi Cumhuriyet, milletin en büyük bayrami oldu. Tüm unutturma çabalarina ve kisitlamalara ragmen 29 Ekim Cumhuriyet Bayrami her yil artan bir coskuyla kutlandi ve kutlanacak.
ATATÜRK CUMHURiYET’i ANLATIYOR
Atatürk, Cumhuriyet'i bu sözlerle anlatti:
Cumhuriyet rejimi demek, demokrasi sistemi ile devlet sekli demektir. (1933)
Çagdas bir Cumhuriyet kurmak demek, milletin insanca yasamasini bilmesi, insanca yasamanin neye bagli oldugunu ögrenmesi demektir. (1931)
Benim naçiz vücudum birgün elbet toprak olacaktir; fakat Türkiye Cumhuriyeti sonsuza dek yasayacaktir. (1926)
Türk Milleti'nin tabiat ve adetlerine en uygun olan idare,Cumhuriyet idaresidir. (1924)
Az zamanda çok büyük isler yaptik. Bu islerin en büyügü, temeli Türk kahramanligi ve yüksek Türk kültürü olan Türkiye Cumhuriyeti'dir. (1933)
Cumhuriyet, Türk Milleti'nin refah ve yükselmesi yolunda asirlarin görmedigi basarilara eristi. Asla süphe yoktur ki Cumhuriyet'in gelecek evlatlari, bizden daha çok refaha kavusmus ve bahtiyar olacaklardir. (1933)
