Karacaoglan hayati Yasami ve 10 ünlü siiri

Karacaoglan hayati Yasami ve 10 ünlü siiri
  • Çogu halk sairi gibi, elimizde Karacoglan'in yasami ile ilgili kesin bir bilgi ya da belge yoktur.
  • Bildiklerimiz, bazi söylentilere ve siirlerine dayanmaktadir.
  • Güney illerimizdeki (Mersin, Adana, K.Maras vb.)
  • yay­gin bir söylentiye göre Adana'nin ilçesi olan Bahçe'ye bagli Farsak (Varsak) köyünde dogmustur.


  • "Kozan Dagindan neslimiz
  • Ari Türkmendir aslimiz
  • Varsak’tir durak yerimiz"


  • dizeleri de bu söylentiyi dogrulamaktadir.


  • "Bin on beste beratçigim yazildi
  • Seksen beste belkemigim bozuldu
  • Bin doksanda mezarcigim kazildi"



  • 1640-1649 tarihleri arasinda padisahlik yapmis olan Sultan İbrahim döneminde tutsak edilmis,
  • kisa zamanda Türkçeyi ve Türk müzigini ögrenmis,
  • daha sonralari besteler de yapmis olan Ali Ufki (Albert Babovski)'nin "Mecmua-i saz-i söz" adli kitabinda,
  • sözleri Karacoglan'a ait iki beste vardir. Ali Ufki, bu besteleri 17. yüzyilin ikinci yarisinda yapmistir.
  • Buna göre, Karacoglan'in 16. yüzyilin sonlari ile 17. yüzyilin ilk yarisinda yasamis bir halk sairi oldugu söylenebilir.
  • Güney illerimizde bir söylenceye (efsaneye) göre Karacoglan'in yasami söyledir:

  • Asil adi Hasan'mis. Daha bir yasina basmadan anadan öksüz kalmis.
  • Bes yasina varmadan da babasi Kara İlyas, Ko­zan derebeyi Hüsam Bey(*} tarafindan askere alinmis.
  • Bir daha da dönmemis. Böylece küçük Hasan ortalikti kalakalmis !

  • Anasinin "Karaca" diye sevip doyamadigi Hasan'a köyden (Farsak köyünden) Serdengeçti Osman Aga sahip çikmis.
  • Ona babalik etmis, büyütmüs. Yasi on sekize gelince de, köyde kimi kimsesi olmayan dilsiz bir kizla evlendirmek istemis.
  • Karacoglan, bu dilsiz kizla evlenmek istememis.
  • Ama bu düsüncesini çok sert bir adam olan babaligi Osman Aga'ya da söyleyememis.
  • Çareyi köyden kaçmakta bulmus. Dügün hazirliklari yapilirken bir gece köyden kaçmis.
  • Karacoglan daglar, tepeler asmis, nereye gittigini bi­meden durmadan yürümüs...
  • Yorgunluktan yürüyemez duruma gelince,
  • ulu bir çam agacinin altina oturmus. Daha oturur oturmaz da uyumus.


  • - Çerçi kardas, hiç gezdigin yerlerde onu gördün mü?
  • Çerçi de:
  • - Sen kimden söz ediyorsun teyze ? demis.
  • - Kimden olsun çerçi kardas, Karacamdan söz ediyorum !
  • - Elif dedikleri sen misin?
  • - iste o benim kardas! Boran Bey'in kizi, Karacoglan'in Elifi...
  • Çerçi oradan hizla ayrilmis. Gidip Karacoglan'i bulmus:


  • "su yalan dünyaya geldim geleli,
  • Tas tas içtim agulari sag iken.
  • Kahpe felek vermez benim muradim,
  • Viran oldum mor sümbüllü bag iken...''



  • "Vatanimiz Adana, Maras,
  • Çukurova ilimiz var."
  • "Binboga'dir benim ilim."
  • "Mamali'da ben bir Ridvanogluyum."

  • "Maras illerine giden kervanci.
  • Selam söyle bizim ile, obaya."
  • "Gönül arzuluyor Antep ilini"

  • "Misis Köpriisü'nden, Ceyhan suyundan,
  • Boylan geçin Üregil'in çayindan,
  • Emmim kizi kalles yarin elinden,
  • Bir haber getirin bagli tas m'ola?"



  • Kara çadirlari, beserek develeri, davarlari,
  • koyunlari, kuzulan, arap atlari; at üstündeki yigitleri;
  • alli yesilli birbirinden alimli Türkmen kizlari;
  • ötüsen kustan; buz gibi sulari;
  • yemyesil yaylalari ve ovalariyla renkli göçebe yasaminin tüm dogal özelliklerini Karacoglan'da buluruz.

  • İçinde yasadigi 17. yüzyil, Osmanli toprak ve toplum düzeninin bozuldugu;
  • gücüne göre herkesin bir yerleri kapip mülk edinmenin yollarini aradigi;
  • halkin ve köylülerin ekonomik güçsüzlükler içinde kivrandigi bir dönemdir.

  • Osmanli toplum düzeninin halktan yana özelliklerinin zayifladigi ve zaman zaman yok oldugu böyle bir dönemde,
  • göçebelerin de bundan genis ölçüde etkilendikleri Karacoglan'in bazi siirlerinden anlasilmaktadir,
  • örnegin "Sultan Süleyman'a kalmayan dünya" dizesiyle baslayan bir destaninda,
  • yasanilan haksizliklarin hesabinin bir gün sorulacagi,
  • dinsel bir yaklasimla söyle anlatilmaktadir:


  • "Bu dünyada adam ogluyum dersin,
  • Helâli, harami durmayip yersin,
  • Yeme el malini er geç verirsin,
  • igneden iplige sorulur bir gün.

  • Gökte yildizlarin önü terazi,
  • Ülker ile asar gider birazi,
  • Yarin mahserde de sorarlar bizi,
  • Hak mizan terazi kurulur bir gün."


  • Baska bir siirinde "Ragbet kalmadi hiç yoksula bayda" (zenginde) diyor.
  • "Kardastan kardasa fayda yog imis" diye yakiniyor, yasanilan kötü günlerden.


  • Yer yer siirlerinde görecegimiz bu tür yakinmalar, elestiriler,
  • Karacoglan'in toplumsal sorunlara tümüyle sirtini çevirmedigini gösteren örneklerdir.
  • Yukarda söyledigimiz gibi, o iyimser bir kisidir; kötülüklerin, kara günlerin geçici olduguna inanir:


  • İndim seyran ettim Frengistan'i,
  • İlleri var, bizi il'e benzemez.
  • Levin tutmus goncalari açilmis,
  • Gülleri var, bizim güle benzemez.

  • Akillan yoktur, küfre uyarlar,
  • İmanlari yoktur, cana kiyarlar,
  • Baslarina siyah sapka giyerler,
  • Beyleri var, bizim beye benzemez.

  • Karacoglan eydür, dosta darilmaz,
  • Hasta oldum hatircigim sorulmaz,
  • Vatan tutup bu yerlerde kalinmaz,
  • İlleri var, bizim il'e benzemez."

  • Gönül, ne gezersin sarp kayalarda ?
  • İniver asagi, yola gidelim.
  •  
  • sahani koyverin, avini alsin,
  • Yârenim yoldasim yanima gelsin,
  • su garip illerde düsmanim ölsün,
  • Emmili, dayili il'e gidelim."


  • Karacoglan'in siirlerindeki dil, Toroslar ya da Güney Anadolu Türkmenlerinin dilidir.
  • Bu dil, Arapça ve Farsça'nin etkilerine kapali, sade, ari bir dildir.
  • Göçebe bir yasam biçiminin zengin deneyimleriyle beslendigi için,
  • anlatim olanak­lari genistir. Karacoglan, ustaca söyleyisi ile,
  • içinde dogup yasadigi bu Türkmen dilini daha da zenginlestirmistir.
  • Asagidaki deyislerin halktan mi Karacoglan'a,
  • yoksa Karacoglan'dan mi halk diline geçtigini kestirmek güçtür:


  • "Bitmedik islere Mevla ulasa"
  • "Asiklik da keman ile saz ile"
  • "Her sahinin avladigi baz olmaz"
  • "Kis gününde güller bitmez,
  • Bitse de bülbülü ötmez"
  • "Güz gününde av avlanmaz,
  • Yaz gününde at baglanmaz"
  • "Devleti basinda olan kisinin
  • Sevdicegi kendi ile birolur"
Karacaoglan hayati Yasami ve siirleri en guncel siirler