Ülke yerle bir olmu?. Her yeri i?gal alt?nda... Ve Çanakkale'de yi?itler canlar?yla vatan? koruyor. O gün yaz?lan mektup ortaya ç?kt?
Bo?aziçi Üniversitesi ö?retim üyesi Prof. Haluk Oral, sahaflarda buldu?u bir mektubu okudu?unda fena halde etkilendi. Çünkü mektup, Çanakkale Sava?? s?ras?nda ya?anan ve bugüne kadar hiç bilinmeyen bir kahramanl??? gün ?????na ç?kart?yordu. Erzincanl? Hasan Çavu?, tak?m?yla birlikte düzenledi?i süngü hücumuyla Frans?zlar? durdurmu?tu. Hasan Çavu?’un, ‘Bu toprak bizim, biz bu topra??n sahibiyiz’ sözleri ise tarihe kaydedilmi?ti.
Bo?aziçi Üniversitesi Matematik Bölümü ö?retim üyesi Prof. Haluk Oral, Türkiye’nin en zengin imzal? kitap koleksiyonuna sahiptir. Nâz?m Hikmet’le ilgili en geni? koleksiyon da ondad?r. ‘Ne zaman matematikle ilgileniyor’ sorusunu sorduracak bir ba?ka ilgi alan? ise Çanakkale Sava?lar?’d?r. Oral, Çanakkale ile ilgili olarak ne bulursa toplar ve her y?l birkaç kez gitti?i sava? bölgesini de gayet iyi bilir. Zaten bu konuda yaz?lm?? en iyi kitaplardan birisi de Haluk Oral’?n imzas?n? ta??r zaten.
??te, Haluk Oral geçti?imiz aylarda sahaflarda gezinirken birtak?m mektuplar buluyor. Bunlar aras?nda en çarp?c? olan?, Kaz?m Karabekir komutas?ndaki 14. Tümen’de görev yapan yedek subay Kemal Efendi’nin babas?na yazd??? mektuptur. Çünkü bu mektupta, 41. Alay’?n 2. Taburu’nun Birinci Bölük Birinci Tak?m Komutan? Hasan Çavu?’un Kerevizdere muharebelerindeki ola?anüstü kahramanl??? anlat?lmaktad?r.
BEN ÖLÜRSEM KIYAMET M? KOPAR?
Haluk Oral’?n, NTV Tarih Dergisi’nde bütün detaylar?yla yazd??? hikâyeye göre, Kerevizdere’de Frans?zlarla Türkler aras?ndaki mesafe zaman zaman on metreye kadar inmekte, iki ordu neredeyse birbirinin nefes al?p veri?ini duymaktad?r. Sava??n seyrini de?i?tirmek için, Frans?zlar’?n ‘köprülü siper’ini ele geçirecek bir kahramana ihtiyaç vard?r. Erzincanl? Hasan Çavu?, t?pk? Nam?k Kemal’in ünlü oyunu Vatan Yahut Silistre’deki Abdullah Çavu? gibi, ‘Ben ölürsem k?yamet mi kopar’ diyerek öne at?l?r. Hasan Çavu?’un, 30 ki?iden müte?ekkil tak?m?na yapt??? konu?ma ise bugün art?k yitirilen o saf ruhu vermesi aç?s?ndan son derece önemlidir:
BU S?PER B?N KERE KABEYE G?TMEK DEMEK
“Allah yoluna tutaca??m?z bu siper bin kere Kâbe’ye gitmek demektir. Bu toprak bizim, biz de bu topra??n sahibiyiz. Evvela hepiniz birer ad?m kadar aral?kla siperin arkas?na dizilin. Süngülerinizi tak?n, içinizde gelmek istemeyen a?ikâre söylesin.”
Yedek subay Kemal Efendi, bunca y?l sonra ortaya ç?kan mektubunda, bu sahneden sonra olup biteni ?öyle anlatacakt?r:
BU KAF?RLER? TEPELER?Z
“Bu hitap hepsinin beyninde y?ld?r?m gibi tesir gösterdi. ‘Hasan Çavu?, üç ayd?r beraberiz, sen tak?m?n? bilirsin’ dediler. Bu arada alay kumandan?n?n gözlerinden hafif ya?lar dökülmeye ba?lad?. ‘Var olun evlatlar?m’ demekten kendini alamad?. Hasan Çavu? devamla, ‘Ben hücum dedi?im zaman hepimiz Allah der ve bu kâfirleri tepeleriz’ dedi.”
TÜM Y???TLER ÖLDÜ
Arkas?ndan Hasan Çavu? ve tak?m? süngü ile dü?mana hücum edecek, Frans?zlar böyle bir ?ey beklemedi?i için ilk hamlede yüzden fazla kay?p verecektir. Hasan Çavu?’un tak?m? köprülü siperin önünde tutunmu?tur bir kez. Çat??malar gece boyu devam etse de, Hasan çavu? ve tak?m?n? oradan kopartmak mümkün olmayacakt?r. Frans?zlar ertesi sabah Hisarl?k’a yerle?tirdi?i da? topuyla bölgeyi cehenneme çevirecek, ba?ta Hasan Çavu? olmak üzere bütün tak?m son nefeslerini orada verecektir.
HASAN ÇAVU? ÖLEREK O YOLU KAPATTI
Gerisini Haluk Oral’dan takip ediyoruz: “Erzincanl? Hasan Çavu?’un yapt?klar?, tüm Türk cephesinde duyulmu?tu. Mustafa Kemal’in kurmay subay? olan ?zzettin Çal??lar, Kerevizdere’ye 25-30 km. uzakl?ktaki Ar?burnu-Anafartalar cephesinden, ayn? gün günlü?üne ?öyle not dü?üyordu: “Hava serin. Seddülbahir’den oldukça ?edid (?iddetli) top sesleri geliyor. Orada bir blokhavz muharebesi olmu?. Dü?man?n blokhavz?n? bizimkiler zapdetmi?.” (Blokhavz: Etraf? dikenli tellerle çevrili, gözetleme imkân?na sahip, hafif veya a??r piyade silahlar?yla donat?lm?? kapal? küçük alan.)
Frans?zlar daha ileri gidemeyeceklerdir. Çünkü, Oral’?n ifadesiyle, “Hasan Çavu?, ölerek o yolu kapatm??t?...”
PROF. HALUK ORAL: EFSANE DE??L GERÇEK B?R OLAY
Benim yapt???m türden çal??ma yapanlar?n bitmez tükenmez kayna?? sahaflard?r. Bu mektuplar? da bir sahaf dostumdan, Emin Nedret ??li’den ald?m. Mektubun en önemli yönü, sava? s?ras?nda yaz?lmas? ve yaz?ld??? günlerde meydana gelen bir olay? anlatmas?d?r. Kemal Efendi, kula??na gelen ve ona gelene kadar efsanele?en bir olay? de?il, bizzat gördü?ü bir olay? anlatm??t?r.
Sava? s?ras?nda yaz?lan mektuplardan günümüze kadar gelenleri bulmak oldukça zordur. Kemal Efendi ise bir anlamda mektuplar?n? günlük tutar gibi yazm?? ve tarihe not dü?mü?tür. Bir de Frans?zlarla yap?lan sava?a ili?kin kaynak çok azd?r. Sava?tan sonra Frans?zlar da pek fazla yay?n yapmam??t?r. Kerevizdere’de Frans?zlar on bine yak?n kay?p vermi?tir ve bizim ?ehit say?m?z da on binin üzerindedir. Oradan “bir insan hikâyesi” anlatarak bir kap? açmak istedim.
